امروزه با بزرگ شدن ابعاد ساختمان ها از یک سو و استفاده از تجهیزات تاسیسات پیچیده مختلف از سوی دیگر، مدیریت و راهبری یک ساختمان به کاری دشوار تبدیل گردیده است. پیاده سازی سیستم اتوماسیون ساختمانی، می تواند منجر به دستاوردهای مهم ذیل گردد:

• کاهش مصرف حامل های انرژی

• بالا بردن میزان رفاه برای ساکنان

• بالا بردن امنیت و حفاظت ساختمان

• کاهش نیروی انسانی

• بهبود روند تعمیر و نگهداری

به صورت خلاصه می توان اجزای اصلی یک سیستم BMS را به شرح ذیل برشمرد:

• سیستم کنترل و مانیتورینگ روشنایی

• سیستم کنترل و مانیتورینگ تابلوبرق ها

• سیستم کنترل و مانیتورینگ تاسیسات مکانیکی

• سیستم کنترل و مانیتورینگ آسانسورها، پله برقی، درب های اتوماتیک

• سیستم مدیریت و کنترل مرکزی

قبل از هرگونه طراحی لازم است که خواسته ها و سناریوهای کارفرما نسبت به سیستم BMS مشخص گردد. در این مرحله طی نشست های مشترک با کارفرما موارد ذیل تعیین می گردد:

• سیستم هایی که باید تحت پوشش BMS در آینده

• سطح کنترل و مانیتورینگ هر سیستم

• نوع سناریوها و قابلیت های مورد انتظار از سیستم BMS

در دنیای امروز استانداردها و پروتکل های گوناگونی برای پیاده سازی سیستم BMS به وجود آمده است. قبل از هر نوع طراحی ابتدا باید با توجه به خواسته های کارفرما از سیستم BMS و نیز وضعیت و ابعاد ساختمان نسبت به انتخاب صحیح استانداردها و پروتکل ها اقدام نمود. در این مرحله ارزیابی های لازم در خصوص انتخاب پروتکل مناسب انجام میپذیرد.

کنترل سیستم روشنایی در ساختمان شامل روشن و خاموش کردن خطوط روشنایی بر اساس برنامه های گوناگون می باشد. همچنین وضعیت روشن و خاموش بودن خطوط روشنایی نیز در نرم افزار مدیریت مرکزی BMS تحت نظارت دائم قرار دارد. از جمله روش های کنترل و مانیتورینگ روشنایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• کنترل روشنایی بر اساس تقویم سالانه، ماهانه، روزانه
• کنترل روشنایی بر اساس سناریوهای مختلف
• کنترل روشنایی خودکار بر اساس لوکس محیط
• کنترل روشنایی به صورت دستی توسط کاربر

کنترل و مانیتورینگ تابلوهای برق اصلی، پست ها و سایر تابلوهای برق در پروژه از جمله سایر طراحی هایی است که در این بخش انجام می پذیرد. روشن وخاموش کردن فیدرهای برق و مانیتورینگ وضعیت آنها شامل این اقدامات می گردد. همچنین اندازه گیری انرژی مصرفی الکتریکی و مانیتورینگ پارامترهای اصلی برق نیز از سایر قابلیت های این بخش به شمار می رود.

آگاهی از میزان انرژی مصرفی الکتریکی و حرارتی در بخش های مختلف ساختمان می تواند منجر به مدیریت بهتر مصرف انرژی و نیز صدور قبض مصرفی برای مصرف کنندگان خص نمود وصی می باشد. قسمت هایی که در آن می توان از سیستم اندازه گیری انرژی استفاده نمود عبارتند از:

• اندازه گیری انرژی حرارتی مصرفی فن کویل ها

• اندازه گیری انرژی الکتریکی مصرفی واحدها

• اندازه گیری انرژی حرارتی بخش های مختلف تاسیسات

هواسازها در انواع مختلف همانند هواساز هوای تازه، هواسازها با هوای برگشت و ... از سیستم های مکانیکی مهم در زمینه تامین هوای مطبوع به شمار می روند. انتخاب صحیح سیستم های کنترل و مانیتورینگ برای هواسازها می تواند منجر به ایجاد شرایط مطلوب هوایی و نیز کاهش مصرف انرژی گردد. از جمله پارامترهای مهم کنترل و مانیتورینگ می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• کنترل و مانیتورینگ روشن و خاموش بودن هواساز

•  مانیتورینگ وضعیت خطای هواساز

•  مانیتورینگ دمای آب ورودی /خروجی به کویلها

•  مانیتورینگ دمای هوای بیرون جهت سرمایش رایگان

• کنترل دور فن

•  مانیتورینگ دمای هوای رفت، برگشت و محیط

• کنترل دمپر هوای تازه، رفت و برگشت

•  کنترل شیر موتوری

•  مانیتورینگ اختلاف فشار کویل ها

چیلرها به عنوان تامین کننده آب سرد در انواع مختلف جذبی، تراکمی و ... در پروژه های ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه اغلب چیلرها دارای قابلیت اتصال به سیستم BMS می باشند اما در صورتی که چنین قابلیتی بر روی آنها وجود نداشته باشد می توان پارامترهای ذیل را به عنوان کنترل و مانیتورینگ در نظر گرفت:

•  مانیتورینگ روشن و خاموش بودن چیلر

•  مانیتورینگ وضعیت خطای چیلر

•  مانیتورینگ دمای آب ورودی /خروجی

• مانیتورینگ جریان آب ورودی /خروجی

•  مانیتورینگ اختلاف فشار

برج خنک کن نیز به عنوان یکی دیگر از اجزای سیستم مکانیکی می تواند تحت پوشش کنترل و مانیتورینگ سیستم BMS قرار گیرد. پارامترهای قابل کنترل و مانیتورینگ بر روی این سیستم عبارتند از:

• کنترل و مانیتورینگ روشن و خاموش بودن برج
•  مانیتورینگ وضعیت خطای برج
•  مانیتورینگ دمای آب ورودی /خروجی
•  مانیتورینگ سطح آب تشتک
•  کنترل دور فن برج

بویلرها به عنوان تامین کننده آب گرم در اغلب موتورخانه ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله پارامترهای قابل کنترل و مانیتورینگ به شرح ذیل می باشد:

• کنترل و مانیتورینگ روشن و خاموش بودن بویلر

• مانیتورینگ وضعیت خطای بویلر

•  مانیتورینگ دمای آب ورودی /خروجی به بویلر

•  مانیتورینگ دمای هوای بیرون

•  مانیتورینگ فشار داخل بویلر

منابع کویلی که نقش تامین آب گرم مصرفی را بر عهده دارند، می توانند یکی از بخش های تاسیسات مکانیکی برای کنترل و مانیتورینگ به شمار روند. از جمله پارامترهای قابل کنترل و مانیتورینگ به شرح ذیل می باشد:

• مانیتورینگ دمای ورودی / خروجی کویل ها

• مانیتورینگ دمای آب گرم مصرفی

• مانیتورینگ اختلاف فشار کویل ها

• مانیتورینگ دمای هوای بیرون جهت تنظیم دما

• کنترل شیر سه راهه

در یک ساختمان، منابع مختلف ذخیره سازی آب و سوخت به کار می رود. جهت کنترل سطح و عملکرد این مخازن می توان از سیستم BMS استفاده نمود.

• آلارم سطح بالا

• آلارم سطح پایین

•  مانیتورینگ پیوسته ارتفاع مایع

کنترل و مانیتورینگ منابع انبساط بسته در یک موتورخانه از اهمیت زیادی برخودار می باشد. بنابراین پارامترهای ذیل به عنوان عوامل مهم کنترل و مانیتورینگ بر روی این تجهیزات قابل استفاده می باشد.

• مانیتورینگ فشار گاز

• مانیتورینگ سطح آب

در یک ساختمان انواع پمپ ها مورد استفاده قرار می گیرد. پمپ هایی همانند پمپ های آب، آتشنشانی، فن کویل، برج خنک کن و ... از این جمله می باشند. پارامترهای مهم کنترل و مانیتورینگ برروی این تجهیزات عبارتند از:

• کنترل و مانیتورینگ روشن و خاموش بودن

•  مانیتورینگ وضعیت خطای پمپ

• مانیتورینگ فشار ورود و خروجی

بخش اصلی و قلب کنترل یک سیستم BMS، نرم افزار مرکزی آن می باشد که انتخاب صحیح قابلیت های آن به صورت نرم افزاری و سخت افزاری ارتباط تنگاتنگی با موفقیت نهایی سیستم و ایجاد یکپارچه سازی بین بخش های مختلف و نیز پیاده سازی سناریوها می باشد. لذا در این بخش بهترین گزینه نرم افزاری و ویژگی های آن طبق استانداردهای تعریف شده انتخاب می گردد.

یک سیستم BMS جهت پیاده سازی نیاز به اجرای زیرساخت های مختلف کابلی و ارتباطی دارد. در این بخش زیرساخت های ارتباطی مختلف مورد نیاز پروژه به شرح ذیل طراحی می گردد:

• زیرساخت ارتباطی بین سنسورها و کنترلرها

• زیرساخت ارتباطی بین کنترلرها و سیستم مرکزی

• طراحی تابلوهای کنترل و مانیتورینگ

سیستم اطلاع رسانی دیجیتال (Digital Signage) یکی از امکانات جذاب جهت اطلاع رسانی و تبلیغات بر روی نمایشگرهای مختلف به صورت مرکزی در یک ساختمان محسوب می گردد. این سیستم می تواند در ساختمان های مختلف همانند لابی هتل ها، مجتمع های تجاری و حتی مجتمع های اداری و مسکونی مورد بهره برداری قرار گیرد. علاوه بر اطلاع رسانی بر روی نمایشگرها، از آن می توان جهت پخش تبلیغات اختصاصی نیز استفاده نمود.

یکی از مهم ترین بخش هایی که در پروژه ساختمانی مانع فعالیت سایر بخش ها می گردد، طراحی نهایی زیرساخت شبکه و اجرای صحیح آن می باشد. بنابراین در اولین فاز طراحی، مبتنی بر ارزیابی های مرحله قبل، زیرساخت شبکه کامپیوتری شامل طراحی مسیرهای کابل کشی و فیبر نوری و دستورالعمل های صحیح اجرای آن انجام می پذیرد.

• تعیین مسیرهای کابل کشی

• تعیین مسیرهای فیبر کشی

• تعیین دستورالعمل کابل کشی و فیبر کشی

• تعیین محل اتاق های رک طبقات

• تعیین محل اتاق سرور پروژه

با توجه به تعداد اتاق های رک در طبقات و نوع مکان یابی آنها، در درون هر اتاق رک و متناسب با تعداد کابل های شبکه وارد شده به اتاق، یک چیدمان در خصوص رک و تجهیزات درون آن باید صورت پذیرد. در این مرحله موارد ذیل تعیین می گردد:

• تعیین سایز دقیق رک

• مشخص نمودن محل قرار گیری تجهیزات پسیو درون رک

• مشخص نمودن مشخصات سوئیچ درون رک

• مشخص نمودن شرایط سرمایش اتاق رک

• مشخص نمودن میزان مصرف برق UPS اتاق رک

اتاق سرور و یا دیتا سنتر یک پروژه ساختمانی متناسب با حجم شبکه کامپیوتری و اهداف تعریف شده برای آن، متغییر می باشد. اما در طراحی اتاق سرور به موارد ذیل پرداخته می شود.

• مشخص نمودن استانداردهای عمرانی مورد نیاز اتاق سرور

• طراحی سیستم اعلام و اطفا حریق خاص اتاق سرور

• طراحی سیستم رک های اتاق سرور

• طراحی سیستم سرمایش و تهویه مطبوع اتاق سرور

• طراحی سیستم برق اضطراری و UPS اتاق سرور

• طراحی سیستم امنیتی نظارت تصویری و کنترل دسترسی اتاق سرور

• طراحی سوئیچ ها و تجهیزات ذخیره ساز اتاق سرور

• طراحی چیدمان داخل رک های اتاق سرور

شبکه کامپیوتری بیسیم نیز متناسب با خواسته های تعریف شده پروژه و سطح پوشش مورد نیاز از یک سو و از سوی دیگر متناسب با سیستم هایی که قرار است از این شبکه به عنوان بستر ارتباطی استفاده نمایند، طراحی می گردد. در طراحی شبکه کامپیوتری به موارد ذیل پرداخته می شود.:

• ارزیابی محل های بهینه Access Point ها متناسب با نوع فضاها و مصالح مصرفی
• تعیین بستر ارتباطی مورد نیاز برای ارتباط بین Access Point ها
• انتخاب صحیح سیستم کنترلر مرکزی برای کل سیستم شبکه بیسیم

شاید مهم ترین بخش در کارکرد صحیح یک شبکه کامپیوتری، انجام پیکربندی ها و تنظیمات صحیح تجهیزات اکتیو شبکه کامپیوتری همانند سوئیچ ها باشد. از جمله مهم ترین اقدامات این مرحله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• طراحی VLAN های مورد نیاز برای کاربردهای مختلف پروژه

• تعیین استراتژی امنیتی و امن سازی فضای شبکه

• تعیین استانداردهای مانیتورینگ وضعیت شبکه

• تعیین روش های نگهداری و راهبری شبکه

• تعیین کیفیت سرویس های مختلف (QoS)

بر اساس نوع پارکینگ که می تواند به صورت اختصاصی، عمومی و یا ترکیب آنها مورد بهره برداری قرار گیرد، شیوه های گوناگونی برای خودکارسازی ورود و خروج خودروها و نیز ثبت خودکار ترددها وجود دارد. در این مرحله بر اساس نیازمندیهای پروژه و متناسب با شرایط حاکم بر آن فناوری های مختلف مورد ارزیابی و در نهایت انتخاب قرار می گیرد. از جمله این فناوری ها می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• سیستم کنترل تردد مبتنی بر کارت RFID برد کوتاه
• سیستم کنترل تردد مبتنی بر نشانه RFID برد بلند
• سیستم کنترل تردد مبتنی بر شناسایی خودکار پلاک خودرو

در پارکینگ های بزرگ، یکی از مشکلات اصلی پیدا کردن نزدیک ترین محل خالی پارک خودرو و پرهیز از سرگردانی و ایجاد ترافیک توسط رانندگان می باشد. به همین منظور استفاده از شبکه ای از سنسورهای تشخیص جای پارک خالی بر روی مکان های پارک خودروها و ارسال آن برای سیستم مدیریت مرکزی، میتواند چاره ساز بوده و اطلاعات مکان های پر، خالی و یا حتی رزرو را مشخص نماید. سیستم مدیریت مرکزی نیز با ارسال اطلاعات مکان های خالی برروی تابلوهای نمایشگر در بخش های مختلف پارکینگ، می تواند رانندگان را به سمت نزدیکترین جای خالی پارک هدایت نماید.

در پارکینگ هایی که استفاده از آن نیازمند پرداخت هزینه می باشد، استفاده از سامانه های پرداخت اتوماتیک می تواند باعث کاهش زمان معطلی و ایجاد صف در خروجی ها گردد. روش های گوناگونی برای پرداخت اتوماتیک هزینه ها وجود دارد که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• پرداخت هزینه توسط کیوسک های پرداخت اتوماتیک 

• پرداخت هزینه توسط شارژ کارت RFID

• پرداخت هزینه توسط کسر از حساب کاربری

با توجه به حجم بالای منابع روشنایی مورد استفاده در پارکینگ ها و خاص بودن فضا از لحاظ امنیت و حفاظت، لازم است که سیستم مدیریت روشنایی به صورت صحیح مورد پیاده سازی قرار گیرد تا از یک سو با مدیریت بهینه منابع روشنایی منجر به کاهش مصرف انرژی گردد و از سوی دیگر با حفظ میزان لازم برای روشنایی منجر به استفاده راحت از پارکینگ و کارکرد صحیح سیستمهایی هماننند نظارت تصویری گردد. از جمله روش های کنترل روشنایی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• کنترل روشنایی بر اساس برنامه زمان بندی

• کنترل روشنایی بر اساس وجود حرکت

• کنترل روشنایی بر اساس ورود خودرو و یا نفر

با توجه به وجود گاز ناشی از احتراق خودروها در پارکینگ ها، این فضا از لحاظ آلودگی در سطح بالایی قرار دارد. لذا کارکرد صحیح سیستم تهویه مطبوع و اگزاست فن ها، ارتباط مستقیم با حفظ کیفیت هوای پارکینگ دارد. لذا با توجه به پرمصرف بودن این تجهیزات از یک سو و عدم نیاز به کارکرد دائمی آنها با توجه به الگوی استفاده از پارکینگ از سوی دیگر، استفاده از سیستم های کنترل هوشمند سیستم اگزاست فن و تهیه مطبوع ضروری می باشد.

• استفاده از سنسورهای تشخیص میزان گاز CO

• کنترل تهیه مطبوع و اگزاست فن ها متناسب با غلظت گاز CO

• کنترل بر اساس برنامه زمان بندی شده متناسب با الگوی بهره برداری

وجود خودرو در پارکینگ خود به عنوان یک ریسک بسیار بالا در زمینه حریق مطرح می باشد. همچنین باز بودن فضای پارکینگ باعث گسترده شدن بسیار سریع دود و حریق می گردد. لذا توجه به طراحی استاندارد سیستم مدیریت دود و حریق در پارکینگ بسیار مهم می باشد بنابراین توجه به موارد ذیل بسیار مهم می باشد:

• استفاده از سنسورهای تشخیص حریق متناسب با استانداردها

• استفاده از جت فن ها و کنترل صحیح آنها 

• استفاده از اگزاست فن ها و کنترل صحیح آنها

• مانیتورینگ سیستم اطفای حریق مبتنی بر اسپرینکلر

• پیاده سازی استانداردهای مدیریت دود در پارکینگ

در هنگام بروز حریق، مدیریت صحیح اطلاع رسانی خطر به ساکنان ساختمان و برنامه ریزی خروج منظم آنها به گونه ای که مانع از اغتشاش و آسیب رسیدن در هنگام تخلیه ساختمان گردد، از اهمیت بسزایی برخوردار است. امروزه در ساختمان های مدرن از سیستم صوت فضاهای عمومی در یک ارتباط مستقیم با سیستم اعلام حریق جهت مدیریت اطلاع رسانی زمان بندی شده به تفکیک اولویت، محل حریق و سناریوهای از قبل تعریف شده بهره برده می شود. بدین ترتیب بر اساس فرامین دریافت شده از سیستم اعلام حریق، سیستم صوت پیام های لازم را طبق سناریوهای تعریف شده جهت اطلاع رسانی تدریجی و خروج منظم ساکنان ساختمان، پخش می نماید.

در ساختمان هایی که از سیستم مدیریت ساختمان (BMS) استفاده می نمایند و یا حتی در ساختمان هایی که این سیستم به طور ویژه مورد توجه قرار نمی گیرد، می توان ارتباط هایی بین سیستم اعلام حریق، سیستم اطفا حریق و سایر تاسیسات و تجهیزات ساختمان برقرار نمود، تا در زمان بروز حریق بتوان اقدامات لازم از پیش تعریف شده توسط سیستم های کنترل هر بخش را مورد پیاده سازی قرار داد. از جمله سیستم هایی که با بخش حریق در ارتباط می باشند می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• سیستم کنترل هواسازها

• سیستم کنترل اگزاست فن ها

• سیستم کنترل آسانسور و پله برقی

• سیستم کنترل تردد درب ها و درب های اتوماتیک

• سیستم BMS

• سیستم روشنایی

امروزه با توجه به توسعه ساختمان های بلندمرتبه و با مساحت زیاد از یک سو و تاثیر بسیار دود بر بروز سوانح جانی در حوادث حریق از سوی دیگر، مدیریت دود را به عنوان یک مساله مهم در پروژه های ساختمانی مطرح نموده است. در خصوص مدیریت دود در یک ساختمان استانداردها و الزامات بسیاری وجود دارد که مطابق با مشخصات و کاربری های ساختمان این دستورالعمل ها می تواند بر روی بخش های مختلفی همانند ویژگی های معماری، محل درب های فرار، سایز و مشخصات کانال های اگزاست هوا، اگزاست فن ها و جت فن های دود، سیستم اعلام حریق، سیستم اطفا حریق، سیستم کنترل هواسازها و .... تاثیر گذار باشد. لذا طراحی کامل یک سیستم مدیریت دود در ساختمان و انجام اصلاحات و تاثیرات متقابل بر سایر بخش ها، از جمله خدمات ویژه مشاوره ای این مجموعه به شمار می رود.

پس از تکمیل طراحی در بخش های مختلف، بر اساس نیازمندیهای کارفرما، طراحی ها در قالب یک و یا چند سند مناقصه و یا استعلام تدوین می گردد. که این اسناد حاوی سرفصل های اصلی ذیل می باشند:

• تهیه اسناد ارزیابی فنی و کیفی پیمانکاران و جداول امتیاز دهی

• تهیه اسناد حقوقی مناقصه

• تهیه اسناد فنی مناقصه

• تهیه جداول ارزیابی فنی و اقتصادی پیشنهادها

• مشاوره و همکاری در برگزاری مناقصه

• تهیه نمونه قراردادهای فروش، اجرا، آموزش و نگهداری